وب چیست؟ مفهوم و تاریخچه وب

وب (World Wide Web)، که اغلب به اختصار "وب" نامیده می‌شود، یک سیستم اطلاع‌رسانی جهانی است که از طریق اینترنت قابل دسترسی است. وب، به واسطه ارتباط دادن اسناد و منابع مختلف از طریق لینک‌های هایپرتکست، امکان جستجو و به اشتراک گذاری اطلاعات را در میان کاربران سرتاسر جهان فراهم می‌کند.

مفهوم وب برای اولین بار در سال 1989 توسط تیم برنرز-لی، یک مهندس کامپیوتر بریتانیایی که در آزمایشگاه سرن (CERN) مشغول به کار بود، مطرح شد. او پیشنهاد داد که یک شبکه اطلاعاتی جهانی می‌تواند امکان دسترسی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات را برای دانشمندان در سراسر جهان فراهم کند. این ایده با راه‌اندازی اولین وب‌سرور و مرورگر وب در سال 1991 به واقعیت پیوست.

وب از سه فناوری اصلی تشکیل شده است: HTML (زبان نشانه‌گذاری هایپرتکست)، که یک زبان استاندارد برای ساخت اسناد و صفحات وب است؛ URL (یکنواخت منبع مکان‌یاب)، که آدرس‌هایی هستند برای پیدا کردن منابع مختلف در وب؛ و HTTP (پروتکل انتقال هایپرتکست)، که یک پروتکل استاندارد برای ارسال و دریافت اسناد وب بین کلاینت‌ها (معمولا مرورگرهای وب) و سرورها است.

توسعه وب به سرعت ادامه یافت و در دهه 1990، با پیشرفت‌هایی مانند ایجاد مرورگرهای وب کاربرپسند مانند Netscape Navigator و بعداً Internet Explorer، وب به سرعت در میان عموم مردم محبوب شد. این محبوبیت با رشد فزاینده‌ی تجارت الکترونیک، رسانه‌های اجتماعی، و سایر خدمات آنلاین همراه بود.

با گذشت زمان، وب دچار تحولات بزرگی شد. وب 2.0، که به عنوان "وب اجتماعی" شناخته می‌شود، تاکید بیشتری بر تعامل کاربران و ایجاد محتوا توسط کاربران داشت. در دوران وب 2.0، شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، توییتر و یوتیوب به شکل‌گیری واقعیت جدیدی از ارتباطات و تعاملات انسانی کمک کردند.

امروزه، مفهوم وب 3.0 یا "وب معنایی" در حال ظهور است که هدف آن سازمان‌دهی و استفاده هوشمندانه‌تر از داده‌ها با استفاده از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و بلاک چین است. وب 3.0 به دنبال ایجاد یک وب پویاتر، شخصی‌تر و امن‌تر است که در آن کاربران قادر به کنترل بیشتری بر داده‌های خود هستند.

وب به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اختراعات بشری، تأثیر شگرفی بر جامعه مدرن داشته است. از تحول در نحوه‌ی تجارت و ارتباطات گرفته تا تغییر در دسترسی به آموزش و اطلاعات، وب به طور مستمر در حال تغییر و تکامل است، و همچنان نقش مهمی در توسعه جامعه جهانی بازی می‌کند.

وب یا شبکه جهانی اطلاعات (World Wide Web)، مجموعه‌ای از اسناد و سایر منابع مرتبط با اینترنت است که از طریق لینک‌های هایپرتکست با یکدیگر پیوند خورده‌اند. وب فضایی را فراهم می‌آورد که در آن کاربران می‌توانند به جستجوی اطلاعات بپردازند، محتوای خود را به اشتراک بگذارند، و تجربیات غنی‌تری از اینترنت داشته باشند. در این مقاله، مفهوم و تاریخچه این فناوری انقلابی را بررسی می‌کنیم.

مفهوم وب

وب اساساً بر پایه سه فناوری اصلی استوار است که با هم کار می‌کنند تا یک تجربه واحد و یکپارچه را ایجاد کنند:

HTML (زبان نشانه‌گذاری هایپرتکست): این زبان استاندارد برای ساخت اسناد و صفحات وب است که می‌تواند عناصر مختلفی مانند متن، تصاویر و لینک‌ها را در بر گیرد.

URL (یکنواخت منبع مکان‌یاب): آدرس‌های وب که به کاربران اجازه می‌دهد تا منابع موجود در وب را پیدا کنند.

HTTP (پروتکل انتقال هایپرتکست): پروتکلی که به ارتباط بین مرورگرهای وب (کلاینت‌ها) و سرورهای وب اجازه می‌دهد تا اسناد وب را ارسال و دریافت کنند.

تاریخچه وب

اوایل توسعه: وب توسط تیم برنرز-لی و همکارانش در مرکز تحقیقات هسته‌ای سرن در سوئیس ابداع شد. برنرز-لی با ایجاد اولین وب‌سرور و مرورگر وب، اینترنت را که پیش از آن بیشتر برای انتقال ایمیل و فایل‌ها استفاده می‌شد، به یک فضای اطلاع‌رسانی تبدیل کرد.

گسترش وب: در دهه 1990، مرورگرهای وب کاربرپسند مانند Netscape Navigator این فناوری را برای عموم مردم قابل دسترس کردند. وب به زیربنای اصلی برای توسعه تجارت الکترونیک و ارتباطات آنلاین تبدیل شد.

وب 2.0: این دوره که از اواسط دهه 2000 آغاز شد، بر تعامل کاربران و ایجاد محتوا توسط آن‌ها تأکید داشت. وب 2.0 شبکه‌های اجتماعی و وبلاگ‌ها را به محیط وب آورد و امکان ارتباطات دوجانبه و همکاری جمعی را فراهم کرد.

وب 3.0 و آینده: وب 3.0 یا وب معنایی به دنبال استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی است تا تجربیات وب شخصی‌تر و هوشمندتر شوند. در این دوره، فناوری‌هایی مانند بلاک چین و توکن‌های غیرمثلی (NFT) نیز مطرح شده‌اند که می‌توانند به تقویت امنیت و حریم خصوصی کاربران کمک کنند.

وب به عنوان یک فناوری پویا، همچنان در حال تکامل است و نقش حیاتی در تمام جنبه‌های زندگی روزمره ایفا می‌کند. از تحولات اجتماعی و فرهنگی گرفته تا تأثیرات اقتصادی و سیاسی، وب به شکل‌دهی دنیای مدرن به شیوه‌هایی که پیش از این قابل تصور نبود، ادامه می‌دهد.

امروزه سه حرف انگلیسی w در کنار هم شبکه جهانی اینترنت را در اذهان تداعی می کند. اما بسیاری هنور مفهوم و تاریخچه این سه حرف را نمی دانند.

WWW مخفف عبارت World Wide Web می باشد. که با عنوان W3 هم شناخته می شود Web وب به معنی تار و World Wide به معنی گستره جهانی است. و در کل این سه کلمه در کنار هم مفهوم تار جهانی یا تار گستر جهانی را می دهند. اشاره دارد به تاری که کل جهان را احاطه کرده باشد.

واژه وب امروزه به صفحات اینترنتی گفته می شود که با مرورگرهای اینترنتی قابل مشاهده هستند.

پیشنهاد WWW و پروژه وب نخستین بار در سال 1990 در پروپزال تیم برنرز لی با همکاری رابرت کارلیاو ارائه شد. وی طرح شبکه ای را مطرح کرد که صفحات متنی بتوانند بصورت یک طرفه توسط بازدیدکننده و یک نرم افزار مرورگر مشاهده شوند. وی پیشنهاد کرد که صفحات بتوانند به یکدیگر مرتبط شوند و از طریق یک آدرس هر کس بتواند مقالاتی بنویسد که در نهایت از طریق لینک های ارتباطی شخصی از یک طرف جهان بتواند به منبعی در سوی دیگر دسترسی داشته باشد. در این طرح از صفحات فقط قابل خواندنی صحبت شد که خواننده بصورت یکطرفه آنهارا ببیند و در صورت تغییرات بصورت اتوماتیک به وی اطلاع داده شود. یعنی چیزی که امروز به عنوان RSS همه گیر شده است.

بعد از مدلسازی پروژه ، برنرز لی کلیه مقدمات لازم برای پیاده سازی طرح وب را فراهم کرد. از جمله بکارگیری یک کامپیوتر به عنوان اولین وب سرور جهان با نام NeXT و همچنین اولین مرورگر جهان با همین نام . تصویری که مشاهده می کنید عکس کامپیوتر "نکست" اولین سرور وب است.

اولین کامپیوتر سرور هاست جهان بنام نکست

برنرز هر آنچه را که لازم میدید اجرا کرد و همچنین اولین صفحات وب در جهان را در سال 1991 ساخت. او در مقاله ای توضیحاتی پیرامون شبکه جهانی اینترنت و وب داد.

از بسیاری رسانه ها نقل شده است که اولین عکس وب در سال 1992 توسط خود برنرز آپلود شد عکس که تیم پایگاه CERN را نشان میداد. جایی که پروژه وب در آن عملی شد.

پروژه برنرز لی اساس شبکه اینترنت امروزی شد و سه اساس مهم در وب که عبارتند از

1- آدرس اختصاصی شناسایی منبع صفحات یا URL

2- انشار متون بوسیله تگ ها یا HTML

3- پروتکل ارسال صفحات وب HTTP

این اصول همچنان در تکنیک های طراحی سایت بکار می رود.پایه ای که برنز لی بنا نهاد به سرعت گسترش یافت و خیلی زود پروژه جهانی اینترنت به تحقق پیوست. امروزه میلیون ها آدرس وب در هزاران سرور جهان ثبت شده اند. سایت هایی که طبق پایه نظریه برنز به یکدیگر لینک هستند و همچنین از تکنولوژی وی یعنی تگ گذاری متون یا HTML بهره می برند. شبکه ای که به درستی مانند تار به یکدیگر تنیده شده و سراسر گستره جهان را در بر گرفته است.

امروزه گرچه عبارت www به عنوان پیشوند آدرس سایت ها پذیرفته شده است اما دیگر از نظر تکنیکی الزامی نیست. اما عادت دیرینه شبکه وب استفاده از این پسوند که به زیر دامنه مبدل گشته است را مرسوم ساخته است.

وب امروزی برپایه نظریات بنز استوار شد اما روز به روز در حال توسعه و تحول است. یکی از تحولات مهم بعد از پیدایش وب بحث استفاده از برنامه نویسی پویا در وب یا به عبارت ساده تر بهره گیری از صفحات وب متغیر است. پروژه ای که برنز آنرا نخستین بار پیاده سازی کرد بر مبنای متون ثابت (استاتیک) بود اما هم اکنون صفحات متغیر وب (داینامیک) وب سایت هایی با قابلیت های حیرت انگیز و برنامه ریزی شده خلق کرده است. وب سایت هایی که گاه نقش خبرگزاری را دارند ، گاه پایگاه ویدیویی می شوند و گاه مانند ربات در شبکه می خزند.

وب جهانی اینترنت به دنیایی مبدل گشته که حتی آنرا با عنوان دنیای مجازی می شناسند . گویی این تار جهانی پیوسته در حال تنیده شدن است و کلیه امور به طرف خود جذب می کند. اموری که حتی بحث های امنیتی را تحت وب پدید آورده و جنگ های سایبری را شکل داده . آنچه مسلم است مفهوم امروز وب با آنچه برنرز در روز نخست پروپزال خود می پنداشت فاصله زیادی دارد.