وب (World Wide Web)، که اغلب به اختصار "وب" نامیده می شود، یک سیستم اطلاع رسانی جهانی است که از طریق اینترنت قابل دسترسی است. وب، به واسطه ارتباط دادن اسناد و منابع مختلف از طریق لینک های هایپرتکست، امکان جستجو و به اشتراک گذاری اطلاعات را در میان کاربران سرتاسر جهان فراهم می کند.
مفهوم وب برای اولین بار در سال 1989 توسط تیم برنرز-لی، یک مهندس کامپیوتر بریتانیایی که در آزمایشگاه سرن (CERN) مشغول به کار بود، مطرح شد. او پیشنهاد داد که یک شبکه اطلاعاتی جهانی می تواند امکان دسترسی و به اشتراک گذاری اطلاعات را برای دانشمندان در سراسر جهان فراهم کند. این ایده با راه اندازی اولین وب سرور و مرورگر وب در سال 1991 به واقعیت پیوست.
وب از سه فناوری اصلی تشکیل شده است: HTML (زبان نشانه گذاری هایپرتکست)، که یک زبان استاندارد برای ساخت اسناد و صفحات وب است؛ URL (یکنواخت منبع مکان یاب)، که آدرس هایی هستند برای پیدا کردن منابع مختلف در وب؛ و HTTP (پروتکل انتقال هایپرتکست)، که یک پروتکل استاندارد برای ارسال و دریافت اسناد وب بین کلاینت ها (معمولا مرورگرهای وب) و سرورها است.
توسعه وب به سرعت ادامه یافت و در دهه 1990، با پیشرفت هایی مانند ایجاد مرورگرهای وب کاربرپسند مانند Netscape Navigator و بعداً Internet Explorer، وب به سرعت در میان عموم مردم محبوب شد. این محبوبیت با رشد فزاینده ی تجارت الکترونیک، رسانه های اجتماعی، و سایر خدمات آنلاین همراه بود.
با گذشت زمان، وب دچار تحولات بزرگی شد. وب 2.0، که به عنوان "وب اجتماعی" شناخته می شود، تاکید بیشتری بر تعامل کاربران و ایجاد محتوا توسط کاربران داشت. در دوران وب 2.0، شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک، توییتر و یوتیوب به شکل گیری واقعیت جدیدی از ارتباطات و تعاملات انسانی کمک کردند.
امروزه، مفهوم وب 3.0 یا "وب معنایی" در حال ظهور است که هدف آن سازمان دهی و استفاده هوشمندانه تر از داده ها با استفاده از فناوری هایی مانند هوش مصنوعی و بلاک چین است. وب 3.0 به دنبال ایجاد یک وب پویاتر، شخصی تر و امن تر است که در آن کاربران قادر به کنترل بیشتری بر داده های خود هستند.
وب به عنوان یکی از بزرگ ترین اختراعات بشری، تأثیر شگرفی بر جامعه مدرن داشته است. از تحول در نحوه ی تجارت و ارتباطات گرفته تا تغییر در دسترسی به آموزش و اطلاعات، وب به طور مستمر در حال تغییر و تکامل است، و همچنان نقش مهمی در توسعه جامعه جهانی بازی می کند.
وب یا شبکه جهانی اطلاعات (World Wide Web)، مجموعه ای از اسناد و سایر منابع مرتبط با اینترنت است که از طریق لینک های هایپرتکست با یکدیگر پیوند خورده اند. وب فضایی را فراهم می آورد که در آن کاربران می توانند به جستجوی اطلاعات بپردازند، محتوای خود را به اشتراک بگذارند، و تجربیات غنی تری از اینترنت داشته باشند. در این مقاله، مفهوم و تاریخچه این فناوری انقلابی را بررسی می کنیم.
مفهوم وب
وب اساساً بر پایه سه فناوری اصلی استوار است که با هم کار می کنند تا یک تجربه واحد و یکپارچه را ایجاد کنند:
HTML (زبان نشانه گذاری هایپرتکست): این زبان استاندارد برای ساخت اسناد و صفحات وب است که می تواند عناصر مختلفی مانند متن، تصاویر و لینک ها را در بر گیرد.
URL (یکنواخت منبع مکان یاب): آدرس های وب که به کاربران اجازه می دهد تا منابع موجود در وب را پیدا کنند.
HTTP (پروتکل انتقال هایپرتکست): پروتکلی که به ارتباط بین مرورگرهای وب (کلاینت ها) و سرورهای وب اجازه می دهد تا اسناد وب را ارسال و دریافت کنند.
تاریخچه وب
اوایل توسعه: وب توسط تیم برنرز-لی و همکارانش در مرکز تحقیقات هسته ای سرن در سوئیس ابداع شد. برنرز-لی با ایجاد اولین وب سرور و مرورگر وب، اینترنت را که پیش از آن بیشتر برای انتقال ایمیل و فایل ها استفاده می شد، به یک فضای اطلاع رسانی تبدیل کرد.
گسترش وب: در دهه 1990، مرورگرهای وب کاربرپسند مانند Netscape Navigator این فناوری را برای عموم مردم قابل دسترس کردند. وب به زیربنای اصلی برای توسعه تجارت الکترونیک و ارتباطات آنلاین تبدیل شد.
وب 2.0: این دوره که از اواسط دهه 2000 آغاز شد، بر تعامل کاربران و ایجاد محتوا توسط آن ها تأکید داشت. وب 2.0 شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها را به محیط وب آورد و امکان ارتباطات دوجانبه و همکاری جمعی را فراهم کرد.
وب 3.0 و آینده: وب 3.0 یا وب معنایی به دنبال استفاده از فناوری های پیشرفته مانند هوش مصنوعی است تا تجربیات وب شخصی تر و هوشمندتر شوند. در این دوره، فناوری هایی مانند بلاک چین و توکن های غیرمثلی (NFT) نیز مطرح شده اند که می توانند به تقویت امنیت و حریم خصوصی کاربران کمک کنند.
وب به عنوان یک فناوری پویا، همچنان در حال تکامل است و نقش حیاتی در تمام جنبه های زندگی روزمره ایفا می کند. از تحولات اجتماعی و فرهنگی گرفته تا تأثیرات اقتصادی و سیاسی، وب به شکل دهی دنیای مدرن به شیوه هایی که پیش از این قابل تصور نبود، ادامه می دهد.
امروزه سه حرف انگلیسی w در کنار هم شبکه جهانی اینترنت را در اذهان تداعی می کند. اما بسیاری هنور مفهوم و تاریخچه این سه حرف را نمی دانند.
WWW مخفف عبارت World Wide Web می باشد. که با عنوان W3 هم شناخته می شود Web وب به معنی تار و World Wide به معنی گستره جهانی است. و در کل این سه کلمه در کنار هم مفهوم تار جهانی یا تار گستر جهانی را می دهند. اشاره دارد به تاری که کل جهان را احاطه کرده باشد.
واژه وب امروزه به صفحات اینترنتی گفته می شود که با مرورگرهای اینترنتی قابل مشاهده هستند.
پیشنهاد WWW و پروژه وب نخستین بار در سال 1990 در پروپزال تیم برنرز لی با همکاری رابرت کارلیاو ارائه شد. وی طرح شبکه ای را مطرح کرد که صفحات متنی بتوانند بصورت یک طرفه توسط بازدیدکننده و یک نرم افزار مرورگر مشاهده شوند. وی پیشنهاد کرد که صفحات بتوانند به یکدیگر مرتبط شوند و از طریق یک آدرس هر کس بتواند مقالاتی بنویسد که در نهایت از طریق لینک های ارتباطی شخصی از یک طرف جهان بتواند به منبعی در سوی دیگر دسترسی داشته باشد. در این طرح از صفحات فقط قابل خواندنی صحبت شد که خواننده بصورت یکطرفه آنهارا ببیند و در صورت تغییرات بصورت اتوماتیک به وی اطلاع داده شود. یعنی چیزی که امروز به عنوان RSS همه گیر شده است.
بعد از مدلسازی پروژه ، برنرز لی کلیه مقدمات لازم برای پیاده سازی طرح وب را فراهم کرد. از جمله بکارگیری یک کامپیوتر به عنوان اولین وب سرور جهان با نام NeXT و همچنین اولین مرورگر جهان با همین نام . تصویری که مشاهده می کنید عکس کامپیوتر "نکست" اولین سرور وب است.
اولین کامپیوتر سرور هاست جهان بنام نکست
برنرز هر آنچه را که لازم میدید اجرا کرد و همچنین اولین صفحات وب در جهان را در سال 1991 ساخت. او در مقاله ای توضیحاتی پیرامون شبکه جهانی اینترنت و وب داد.
از بسیاری رسانه ها نقل شده است که اولین عکس وب در سال 1992 توسط خود برنرز آپلود شد عکس که تیم پایگاه CERN را نشان میداد. جایی که پروژه وب در آن عملی شد.
پروژه برنرز لی اساس شبکه اینترنت امروزی شد و سه اساس مهم در وب که عبارتند از
1- آدرس اختصاصی شناسایی منبع صفحات یا URL
2- انشار متون بوسیله تگ ها یا HTML
3- پروتکل ارسال صفحات وب HTTP
این اصول همچنان در تکنیک های طراحی سایت بکار می رود.پایه ای که برنز لی بنا نهاد به سرعت گسترش یافت و خیلی زود پروژه جهانی اینترنت به تحقق پیوست. امروزه میلیون ها آدرس وب در هزاران سرور جهان ثبت شده اند. سایت هایی که طبق پایه نظریه برنز به یکدیگر لینک هستند و همچنین از تکنولوژی وی یعنی تگ گذاری متون یا HTML بهره می برند. شبکه ای که به درستی مانند تار به یکدیگر تنیده شده و سراسر گستره جهان را در بر گرفته است.
امروزه گرچه عبارت www به عنوان پیشوند آدرس سایت ها پذیرفته شده است اما دیگر از نظر تکنیکی الزامی نیست. اما عادت دیرینه شبکه وب استفاده از این پسوند که به زیر دامنه مبدل گشته است را مرسوم ساخته است.
وب امروزی برپایه نظریات بنز استوار شد اما روز به روز در حال توسعه و تحول است. یکی از تحولات مهم بعد از پیدایش وب بحث استفاده از برنامه نویسی پویا در وب یا به عبارت ساده تر بهره گیری از صفحات وب متغیر است. پروژه ای که برنز آنرا نخستین بار پیاده سازی کرد بر مبنای متون ثابت (استاتیک) بود اما هم اکنون صفحات متغیر وب (داینامیک) وب سایت هایی با قابلیت های حیرت انگیز و برنامه ریزی شده خلق کرده است. وب سایت هایی که گاه نقش خبرگزاری را دارند ، گاه پایگاه ویدیویی می شوند و گاه مانند ربات در شبکه می خزند.
وب جهانی اینترنت به دنیایی مبدل گشته که حتی آنرا با عنوان دنیای مجازی می شناسند . گویی این تار جهانی پیوسته در حال تنیده شدن است و کلیه امور به طرف خود جذب می کند. اموری که حتی بحث های امنیتی را تحت وب پدید آورده و جنگ های سایبری را شکل داده . آنچه مسلم است مفهوم امروز وب با آنچه برنرز در روز نخست پروپزال خود می پنداشت فاصله زیادی دارد.
وب جهانی (World Wide Web) به عنوان یکی از تاثیرگذارترین اختراعات بشر، نه تنها نحوه دسترسی به اطلاعات را دگرگون کرده، بلکه پایه گذار تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بی سابقه ای شده است. این شبکه عظیم که امروز با پیشوند آشنای WWW شناخته می شود، از یک ایده ساده در آزمایشگاه سرن به اصلی ترین بستر ارتباطات جهانی تبدیل شده است. در این مقاله، سفر پرماجرای وب را از اولین خطوط کد تا عصر هوش مصنوعی و وب 3.0 بررسی می کنیم.
در سال ۱۹۸۹، تیم برنرز-لی، دانشمند بریتانیایی در سازمان اروپایی پژوهش های هسته ای (CERN)، پروژه ای را آغاز کرد که هدفش ساده سازی اشتراک گذاری اسناد بین پژوهشگران بود. این ایده نخستین سنگ بنای وب امروزی محسوب می شود.
۱۹۹۰: انتشار پروپوزال رسمی "مدیریت اطلاعات: یک پیشنهاد"
۱۹۹۱: راه اندازی اولین وب سرور جهان با نام NeXT
۱۹۹۱: انتشار اولین صفحه وب در آدرس http://info.cern.ch
۱۹۹۲: آپلود اولین عکس وب (تصویر گروه موسیقی CERN)
html
اولین صفحه وب
به وب خوش آمدید!
استانداردی برای ساختاردهی محتوا با تگ های ساده
قالب استاندارد: پروتکل://دامنه/مسیر
مثال: https://example.com/blog/web-history
نسخه های تکاملیافته: HTTP/1.1 (1997) → HTTP/2 (2015) → HTTP/3 (2022)
ویژگی های کلیدی:
صفحات فقط خواندنی
عدم تعامل کاربر
غالبیت محتوای متنی
نقاط عطف:
ظهور شبکه های اجتماعی (فیسبوک 2004، توییتر 2006)
رشد انفجاری محتوای تولید کاربر (UGC)
توسعه APIها برای یکپارچه سازی سرویس ها
فناوری های پیشرو:
بلاک چین و قراردادهای هوشمند
هوش مصنوعی شخصی ساز
واقعیت گسترده (XR)
NFT و مالکیت دیجیتال
| شاخص | آمار |
|---|---|
| تعداد وب سایت های فعال | ۱.۱۳ میلیارد+ |
| کاربران اینترنت جهانی | ۵.۳۵ میلیارد نفر |
| سهم موبایل از ترافیک وب | ۶۳.۴% |
| متوسط سرعت بارگذاری صفحه | ۲.۵ ثانیه (دسکتاپ) |
| حجم داده های دیجیتال | ۱۸۱ زتابایت |
امنیت سایبری و حریم خصوصی
شکاف دیجیتالی بین کشورها
مدیریت محتوای مضر
وب فضایی: ادغام با فناوری های فضایی
وب زیستی: رابط های مغز-رایانه
وب پایدار: کاهش مصرف انرژی دیتاسنترها
اینترنت زیرساخت فیزیکی ارتباطات است، در حالی که وب سرویسی است که روی اینترنت کار می کند.
خیر. امروزه بیشتر سایت ها بدون پیشوند www نیز قابل دسترسی هستند، اما این پیشوند به دلایل تاریخی و سئو حفظ شده است.
پیش بینی می شود بر هوش مصنوعی پیشرفته، واقعیت مجازی کامل و اینترنت اشیاء پیشرفته متمرکز باشد.
وب از یک ابزار ساده اشتراک گذاری اسناد به سیستم عصبی جامعه دیجیتال تبدیل شده است. با سرعت فعلی تحولات، به زودی شاهد وب هوشمندتری خواهیم بود که نه تنها اطلاعات را منتقل می کند، بلکه درک می کند، پیش بینی می کند و به صورت پیشگیرانه عمل می کند. همانطور که تیم برنرز-لی می گوید: "وب متعلق به همه ماست، و مسئولیت حفظ باز و آزاد بودن آن بر عهده همه ماست."